- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Gömü ve Maliye Bakanlığı geçtiğimiz hafta 2022 yılı etkinlik raporunu yayımladı. Raporda bildirimlerin büyük çoğunluğunun bankalar, ödeme ve elektronik para kuruluşları ile kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafınca göndermiş olduğu kaydedildi.
Mali Suçları Araştırma Kuruluna (MASAK) geçen yıl intikal eden şüpheli işlem bildirimi sayısı 425 bin 322 olurken, bildirimlerde çoğunlukla vergi kaçakçılığı ve vergi kaçırma, yasa dışı bahis ve kumar oynatma benzer biçimde suçlardan şüphelenildiği tespit edildi.
2022 senesinde 482 bin 120 şahıs hakkında bildirim yapılmış oldu
MASAK’a 2022 senesinde toplam 482 bin 120 şahıs hakkında 439 bin 815 tane bildirim gönderildi. Söz mevzusu bildirimlerin 425 bin 322’sini şüpheli işlem bildirimleri, 13 bin 817’sini adli/kolluk araştırma talepleri, 676’sını ise öteki ihbarlar oluşturuyor.
Geçen yıl şüpheli işlem bildirimlerinin büyük çoğunluğu elektronik ortamda alınırken bankalar, ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları ile kripto varlık hizmet sağlayıcıları en fazla şüpheli işlem bildirimi gönderen yükümlüler oldu.
Öteki taraftan şüpheli işlem bildirimi sayısında yaşanmış olan düşüşün, ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları tarafınca gönderilen bildirim sayılarındaki azalmadan kaynaklandığı görüldü. MASAK’a şüpheli işlem bildirimi gönderen 340 tane yükümlüden 264’ünün finansal müessese sayılan şahıs yada kurumlar olduğu bildirildi.
Kripto varlık hizmet sağlayıcısı nedir?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafınca 16 Nisan 2021 tarih ve 31456 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik ile beraber ilk kez “kripto varlık” tanımı yapılmıştı.
Bu bağlamda kripto varlık “dağıtık defter teknolojisi yada benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üstünden dağıtımı meydana getirilen, sadece itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet yada öteki ana para piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak nitelendirilmişti.
Bu yönetmelik ile kripto para platformlarına para transferlerinde ödeme kurumlarının kullanılmayacağı yalnız bankaların kullanabileceği belirtilmiş ve kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılamayacağı yargı altına alınmıştı.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ise, kripto varlıkların alım satımlarına elektronik işlem platformları üstünden aracılık eden platformlar olarak tanımlanıyor.
Şüpheli işlem ve şüpheli işlem bildirimi nedir?
Şüpheli işlem, “yükümlüler nezdinde yada bunlar vesilesiyle meydana getirilen, yapılmaya girişim edilen işleme mevzu malvarlığının; yasa dışı yollardan elde edildiğine, yasa dışı amaçlarla kullanıldığına, terörist eylemler için ya da terör örgütleri, teröristler, terörü finanse edenler tarafınca kullanıldığına, bunlarla ilgili kuşku yada şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması hali” olarak tanımlanıyor.
Yükümlülerin, işlemlere mevzu mal varlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine, yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir data, kuşku yada şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması hâlinde bu işlemleri Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığına (MASAK) bildirmesi mecburi. Bildirimin işleme ilişkin şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç on iş günü içinde yapılması gerekiyor.
Sadece bu bildirimi uyum görevlisinin yapması gerekiyor. Uyum görevlisi atamak zorunda olan kuruluşlar ise şu şekilde sıralanıyor:
- Bankalar (T.C. Merkez Bankası ile kalkınma ve yatırım bankaları dahil),
- Ana para piyasası aracı kurumları,
- Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri,
- Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü3
- Bankalar haricinde banka kartı yada kredi kartı düzenleme yetkisini haiz kuruluşlar,
- Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler,
- Ödünç para verme işleri ile alakalı mevzuat kapsamındaki finansman ve faktoring şirketleri,
- Finansal kiralama şirketleri,
- Ana para piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve gizleme hizmeti veren kuruluşlar.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları şüpheli işlemleri nereye bildiriyor?
Kripto varlık hizmet sağlayıcılar, 18 Nisan 2022 tarihinden beri şüpheli işlem bildirimlerini MASAK’a iletmekle yükümlü.
Kripto para borsaları bu tarihten itibaren, platformlarında meydana getirilen şüpheli işlemler hakkında on iş günü içinde bildirim yapmak zorunda. Bu işlemleri gerçekleştirenler gerçek kişiler de olabilir tüzel kişiler de olabilir. Bildirim öteki yükümlülerin yapmış olduğu benzer biçimde şüpheli işlem bildirim (ŞİB) formuna yazılarak yapılıyor. Bu bildirimler direkt MASAK’a sunulabiliyor, postayla gönderilebiliyor ek olarak çevrim içi olarak EMIS Online sisteminden de gerçekleştirilebiliyor.
Şüpheli işlem bildiriminde herhangi bir parasal sınır bulunmuyor. Bu işlemlerden kasıt tek bir işlem olabileceği benzer biçimde birden oldukça işlem de tek bir biçim ile şüpheli işlem olarak bildirilebiliyor.
Platformlar ile yatırımcılara içinde ilişki devamlı iş ilişkisi tanımına girmiş olduğu için tüm yatırımcılar adına, herhangi bir meblağ gözetmeksizin kimlik bilgilerinin alınması, bu bilgilerin teyit edilmesi gerekiyor. Doğrusu söz mevzusu şüpheli işlemleri icra eden hesapların adı soyadı, TC kimlik numarası, yabancı ise yabancı kimlik numarası, adresi, telefonu, anne-baba adı benzer biçimde ne kadar data var ise kripto platformu tarafınca MASAK’a bildirilmek zorunda.
MASAK mevzuatına aykırı hareketlerde bulunan kripto para platformlarına, ihlal sayısına nazaran yönetimsel para cezası ya da hapis cezası şeklinde yaptırımlar bulunuyor. Tek ihlal için yönetimsel para cezası 30 bin ila 50 bin TL içinde değişirken yönetimsel para cezası üst limitinin 4 milyon TL olduğu da mevzuatta yer ediniyor.
